Перегляд вихідного коду сторінки Հաշմանդամությունը և դրա սահմանման կարգը

== Նորմատիվային բազա ==

* [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2961-15#Text Ուկրաինայի «Ուկրաինայում     հաշմանդամություն ունեցող     անձանց վերականգնման     մասին» օրենք]
* [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/875-12#Text Ուկրաինայի «Հաշմանդամություն     ունեցող անձանց     սոցիալական պաշտպանության     հիմունքների մասին»     օրենք]
* [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1058-15#Text Ուկրաինայի «Պետական     պարտադիր կենսաթոշակային     ապահովագրության մասին»     օրենք]
* [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1338-2024-%D0%BF#Text Ուկրաինայի Նախարարների     Կաբինետի 2024 թվականի նոյեմբերի     15-ի № 1338 որոշում՝ «Անձի     առօրյա գործառույթների     գնահատման համակարգի     ներդրման որոշ     հարցերի վերաբերյալ»]
* [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/z1925-24#Text Ուկրաինայի Առողջապահության     նախարարության 2024 թվականի դեկտեմբերի     10-ի № 2067 հրաման՝ «Անձի     առօրյա գործառույթների     գնահատման ապահովման     որոշ հարցերի     վերաբերյալ»]
* [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/z0011-02#Text Ուկրաինայի Առողջապահության     նախարարության 2001 թվականի դեկտեմբերի     4-ի № 482 հրաման՝ «Մինչև     18 տարեկան հաշմանդամություն     ունեցող երեխայի     վերաբերյալ բժշկական     եզրակացության տրամադրման     կարգը հաստատելու     մասին»]

== Հիմնական հասկացություններ ==
[https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2961-15#n14 Ուկրաինայի՝ «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց վերականգնման մասին» օրենքի 1-ին] հոդվածի համաձայն՝

հաշմանդամությունը առողջության կորստի այնպիսի աստիճան է, որն առաջանում է հիվանդության, վնասվածքի (կամ դրանց հետևանքների) կամ բնածին արատների արդյունքում և, փոխազդելով շրջակա միջավայրի գործոնների հետ, կարող է հանգեցնել անձի կենսագործունեության սահմանափակմանը։ Այս պատճառով պետությունը պարտավոր է ապահովել հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների իրականացումը՝ հավասար հիմունքներով մյուս քաղաքացիների հետ և երաշխավորել նրանց սոցիալական պաշտպանությունը։

* Հաշմանդամության պատճառներն են՝
* մանկությունից հաշմանդամություն,
* ընդհանուր հիվանդություն,
* արտադրությունում պատահած դժբախտ պատահար (աշխատանքային վնասվածք կամ առողջությանը հասցված այլ վնաս),
* աշխատանքային գործունեության հետ կապված մասնագիտական հիվանդություն,
* վնասվածքներ, կոնտուզիաներ, խեղումներ և այլ հիվանդություններ։ (Զինծառայողների համար՝ վիրավորում, կոնտուզիա, խեղում, որոնք ստացվել են Հայրենիքը պաշտպանելիս կամ զինվորական ծառայության այլ պարտականությունները կատարելիս, կամ հիվանդություն՝ կապված առաջնագծում գտնվելու հետ, կամ վնասվածք՝ ստացված դժբախտ պատահարի հետևանքով, որը կապված չէ զինվորական ծառայության կատարման հետ։ Օրենքով նախատեսված դեպքերում կարող են սահմանվել նաև այլ հիվանդություններ՝ ձեռք բերված զինվորական ծառայության ընթացքում։). Ուկրաինայի օրենսդրությամբ կարող են սահմանվել նաև այլ հաշմանդամության պատճառներ։

'''Հաշմանդամություն ունեցող անձը՝''' մարմնի գործառույթների կայուն խանգարում ունեցող անձ է, որի արտաքին միջավայրի հետ փոխազդեցությունը կարող է հանգեցնել նրա կենսագործունեության սահմանափակմանը, որի հետևանքով պետությունը պարտավոր է ստեղծել պայմաններ նրա իրավունքների իրականացման համար՝ հավասար կարգավիճակով այլ քաղաքացիների հետ և ապահովել նրա սոցիալական պաշտպանությունը ([https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/875-12#n22 համաձայն՝ Ուկրաինայի «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական պաշտպանության հիմնարար սկզբունքների մասին» օրենքի])։

'''Հաշմանդամություն ունեցող երեխան՝''' մինչև 18 տարեկան անձ է (չափահասության հասնելու նախքան), որի մարմնի գործառույթների կայուն խանգարումը, շրջակա միջավայրի հետ փոխազդեցության դեպքում, կարող է հանգեցնել կենսագործունեության սահմանափակման։ Այս կարգավիճակը սահմանվում է օրենքով սահմանված կարգով՝ հիմք ընդունելով բժշկական [https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/z0011-02#Text եզրակացությունը՝ №080/o ձևաթղթով՝ «Մինչև 18 տարեկան հաշմանդամություն ունեցող երեխայի մասին բժշկական եզրակացություն», որը հաստատվել է Ուկրաինայի Առողջապահության նախարարության 2001 թվականի դեկտեմբերի 4-ի №482 հրամանով։]

'''Հաշմանդամության խումբը''' մարմնի գործառույթների կայուն խանգարման աստիճանն է, որը պայմանավորված է հիվանդությամբ, վնասվածքով (կամ դրա հետևանքներով) կամ բնածին արատներով և հանգեցնում է կենսագործունեության սահմանափակման՝ արտաքին միջավայրի հետ փոխազդեցության հետևանքով առողջության կորստի պատճառով։

'''Հաշմանդամություն ունեցող ճանաչված անձին՝ կախված օրգանների և համակարգերի ֆունկցիոնալ խանգարումների աստիճանից և նրա կենսագործունեության սահմանափակումից, սահմանվում է հաշմանդամության առաջին, երկրորդ կամ երրորդ խումբ։'''

== Հաշմանդամության I խումբ ==
'''Հաշմանդամության I խմբին''' պատկանում են այն անձինք, ովքեր ունեն առողջության ամենածանր վիճակ, ամբողջությամբ անկարող են ինքնուրույն սպասարկման, մշտապես ունեն արտաքին վերահսկողության, խնամքի կամ օգնության կարիք, ամբողջությամբ կախված են այլ անձանցից՝ կենսականորեն կարևոր սոցիալ-կենցաղային գործառույթներ իրականացնելու հարցում կամ ունակ են միայն մասնակիորեն կատարել ինքնասպասարկման որոշ տարրեր։

Հաշմանդամության I խմբի սահմանման հիմք են հանդիսանում օրգանիզմի կայուն, արտահայտված ծանրության ֆունկցիոնալ խանգարումները, որոնք պայմանավորված են հիվանդությամբ, վնասվածքով կամ բնածին արատով և հանգեցնում են անձի կենսագործունեության էական սահմանափակմանը, ինքնասպասարկման անունակությանը և մշտական արտաքին հսկողության, խնամքի կամ օգնության անհրաժեշտության առաջացմանը։

'''Հաշմանդամության I խմբի սահմանման չափանիշներն են՝''' առողջության կորստի այն աստիճանը, որն առաջացնում է անձի կենսագործունեության մեկ կամ մի քանի կատեգորիաների սահմանափակում՝ արտահայտված III աստիճանի սահմաններում․

* ինքնասպասարկման անկարողություն     կամ լիարժեք     կախվածություն այլ     անձանցից,
* տեղաշարժվելու անկարողություն     կամ լիարժեք     կախվածություն այլ     անձանցից,
* կողմնորոշման անկարողություն     (դեզօրիենտացիա),
* հաղորդակցվելու անկարողություն,
* վարքագծի վերահսկման     անկարողություն,
* ուսման կարողության     էական սահմանափակումներ,
* որոշ տեսակի աշխատանքային     գործունեության անկարողություն։